Gaslighting, czyli przemoc w białych rękawiczkach
Z tą nazwą spotkałam się stosunkowo niedawno, a z samym zjawiskiem miałam styczność zarówno w swojej praktyce terapeutycznej jak i w środowisku dalszych znajomych. Czym jest gaslighting? Skąd wywodzi się ta nazwa i przede wszystkim, co ona oznacza? Postaram się w jak najprostszej formie przybliżyć Tobie to zjawisko.
Jeśli chodzi o przemoc fizyczną to przede wszystkim możemy zauważyć jej przejawy, a czasami jesteśmy jej świadkami zarówno pośrednimi (w TV, radiu, etc.) jak i bezpośrednimi (na ulicy, za ścianą „u sąsiada”).
A co z przemocą psychiczną, której „efektów” nie widać na skórze i której bardzo często nie jesteśmy świadkami, ponieważ osoba stosująca tę formę przemocy działa „w ukryciu”? Dodatkowo ofiara będąc manipulowana i poniżana, często zaprzecza tej „roli”, broniąc swego kata.
Gaslighting jest specyficzną formą przemocy psychicznej, w której osoba ją stosująca korzysta z technik, których celem jest wspomniana powyżej dewaluacja osoby. Poprzez okłamywanie ofiary, wprowadzenie w błąd, zaprzeczanie, ofiara z czasem wchodzi w stan całkowitej dezorientacji i zaczyna wierzyć w to co słyszy od „przemocowca”. Ofiarom często wmawia się chorobę psychiczną poprzez tzw. „subtelne” formy manipulacji. Co ważne, metody gaslightingu często stosują osoby, które nie zdają sobie z tego sprawy na poziomie świadomym. Dotyczy to osób z zaburzeniami osobowości, takimi jak: zaburzenie borderline (z pobranicza) czy narcystyczne. Teraz już pewnie domyślasz się, dlaczego tak trudno udowodnić osobie doświadczającej tej formy przemocy, że jest ofiarą (jeśli już sama sobie to uświadomi i zrozumie). Warto też podkreślić, że ofiary mogą być w relacji gaslightingowej przez wiele lat, gdyż „przemocowiec” dokładnie przygotowuje sobie odpowiedni grunt. Z czasem techniki są coraz bardziej wyraziste i mogą doprowadzić do skrajnych stanów emocjonalnych osoby ich doświadczające.
Skąd nazwa gaslighting? Zjawisko „otrzymało” swoją nazwę po 1944 roku, kiedy na duży ekran wszedł film … Gaslight w reżyserii George Cukor. Osoby zainteresowany bliżej tym zjawiskiem zapraszam do obejrzenia lub zapoznania się z opisem filmu.
Bądźmy więc czujni i zwracajmy uwagę oraz reagujmy na jakiekolwiek przejawy przemocy. Jeśli coś nas niepokoi w rozmowach z członkami rodziny lub znajomymi, na spokojnie dopytujmy i reagujmy. Nie bądźmy obojętni.*
*Przypominam, że są liczne instytucje, takie jak chociażby Niebieska Linia założona przez Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, która świadczy pomoc i wsparcie dla ofiar przemocy.